Deli Fuad Paşa

İncirköylü Müşir Rıfat Hasan Paşa’nın oğludur. Fuad Paşa 1835’de Kahire’de doğdu. İlk tahsilini orada, orta tahsilini İstanbul’da görmüş ve Hasan Paşa’nın tekrar Mısır’a gönderilmesi üzerine Fuad Bey, Abbasiye Mektebi’ne giderek oradan süvari subayı çıkmış ve aynı müessesede hocalık etmiştir.

Mısır’da albaylığa kadar çıktı. 1869’da İstanbul’a gelerek Darı Şurayı Askeriyye’ye memur olarak girdi. 1872’de liva (general) rütbesiyle Hemavend aşiretinin isyanını bastırmak üzere Kerkük’e gönderildi. İki yıl sonra Yanya fırkası komutanı oldu. 1876’da İşkodra isyanını bastırmaya memur edildi. Bu sırada Karadağ muharebesinde iken yararlılığından dolayı Tuna Ordusu’na nakledildi. 187778 OsmanlıRus Harbi sırasında birçok savaşta bulundu. Bulgaristan’da, Koca Balkan’da, Tırnova ile İslimye arasındaki Elena Boğazı’nda gösterdiği gayret ve şecaat sayesinde Ruslar mağlûp olmuş ve Fuad Paşa, Elena Boğazı’nda yaptığı çok cesur ataklar yüzünden Deli Fuad Paşa diye anılmaya başlamıştır. Bu harpler sırasında henüz ferik rütbesinde bulunuyordu.

4 Aralık 1877 Salı günü yapılan bu harpte Fuad Paşa bir fırka askerle Elena Boğazı civarındaki talimgâha saldırıp Rus birliklerini imha etmiş ve 11 sahra topuyla birçok tüfek ve 156 esir almıştır. Ordunun geri çekilmesinde de yararlılığı görüldü. Mütareke olduğu zaman Fuad Paşa Bakırköy civarında bir hat işgal ederek İstanbul’u savunmaya çalışıyordu. Bu savaşlardaki yararlılığından dolayı 1878’de umum kumandanlığa vekâleten tayin edildi. Rütbesi de müşirliğe çıkarıldı.

1908 Meşrutiyetinden sonra Ayan Meclisi’ne aza oldu. Balkan Harbi’ndeki bozgun üzerine Çatalca’da düşmanı durduracağını fevkalâde askerî mecliste söylemesi üzerine, o zaman 77 yaşında bulunan ve delikanlı mizacında olan ihtiyar müşir Sazlıdere müdafaa hattını tesis etmiştir. 1915’te kurulan fevkalâde bir heyetin reisi olarak Berlin ve Viyana’ya gönderilmiştir.

Millî Mücadele’de yaşının ve vaziyetinin müsaadesi nispetinde faydalı olmuş, Sivas Kongresi mucibince kendisine verilen talimat üzerine sarayı sıkıştırarak Damat Ferid Paşa hükûmetini istifaya mecbur etmişti.

Bu büyük asker düşmanın memleketten koğulmasını görmek saadetine erişmiş ve 96 yaşında olduğu hâlde 17 Nisan 1931 tarihinde vefat etmiştir.

Fuad Paşa’nın kabri Eyüpsultan’dadır. Fakat yaptığım aramada taşına tesadüf edemedim.