Mehmet Ziyaeddin Efendi

Ziyaeddin Efendi, fetvahanede taslak hazırlayanların reisi iken vefat eden Ezineli Osman Nuri Efendi’nin oğludur. Ağustos 1847’de İstanbul’da doğdu. İlk tahsilini Eyüp’te yaptığına göre doğum yeri Eyüpsultan olmalıdır. 1860’da rüşdiyeyi bitirmiş ve İstanbullu Mehmed Nuri Efendi’den de Mayıs 1873’de icazet almıştır.

Sonra bazı görevlerde bulundu. 1896’da İstanbul payesine yükseldi. Bir yıl sonra İstanbul kadılığına atandı ve hemen sonra Anadolu kazaskerliğine getirildi. Bu iki vazifede 11 yıldan fazla süre kaldı. 1909’da Rumeli kazaskeri oldu. Fakat dört gün sonra Şeyhülislâm Cemaleddin Efendi’nin 14 Şubat 1909 tarihindeki istifası üzerine şeyhülislâm oldu. Bu birinci meşihatinde Sadrazam Hüseyin Hilmi Paşa’nın kabinesinde yer almıştır.

Bu sırada Sultan Abdülhamid 27 Nisan 1909 tarihinde tahttan uzaklaştırıldı. Yerine Sultan Reşad padişah oldu. Abdülhamid’in hal’i için gereken fetvayı şeyhülislam olarak Mehmed Ziyaeddin Efendi vermiştir.

Ziyaeddin Bey bu meşhur fetvayı 14 Nisan 1909’da Tevfik Paşa kabinesinde ikinci defa olarak getirildiği şeyhülislâmlığı sırasında imzalamıştır. Bu görevde ancak 21 gün kalabilmiş ve 5 Mayıs 1909 tarihinde Tevfik Paşa kabinesinin istifası üzerine makamından ayrılmıştır. İstifadan sonra Ayan azalığına tayin edilmiştir ve hayatının sonuna kadar bu vazifede kalmıştır.

Ziyaeddin Efendi 1917 tarihinde vefat etmiştir. Kabri Eyüp’te Beybaba Sokağı üzerinde, Feridun Paşa Türbesi karşısında, yol aşırı yerde ve sokağın dirsek yaptığı mevkidedir. Vasiyeti üzerine buraya defnedilmiş ve kabri 1950’de torunu Yekta Fırat Bey tarafından şimdiki şekli ile yapılmıştır. Şahidesinde şu yazı vardır:

Şeyhülislâm Mehmed Ziyaeddin Efendi 1333 ve Damadı Mehmed
Salahaddin Bey’in ruhlarına fatiha 1338.