Sokollu Mehmet Paşa Medresesi

Yazılı Medrese veya Sokullu Mehmed Paşa Medresesi isimleri ile de alınır. Camii Kebir Caddesi üzerinde ve Sokullu Mehmed Paşa Türbesi karşısındadır.

Cadde üzerinde yanyana iki avlu kapısı görülür. Sağdaki Türbe, soldaki ise medrese kapısıdır. Buradan, Sokullu Mehmed Paşa Dar'ül-kurrası'na da gidilir. Kapının ilerisindeki bir kapıdan medreseye dahil olunur. Avlu kapısı üzerinde üç satır halinde hazırlanmış Arapça bir kitabe vardır ki 976 (1568) tarihlidir. Kitabenin, Hazret'üs-sultan bint-i Hân Selim Ehl-i hayrat alâ vü ceh 'ül-umum mısralarından medresenin, Sultan II. Selim'in kızı İsmiHân Sultan tarafından, Sokullu Mehmed Paşa ile evlenmesinde 5-6 sene sonra, yaptırıldığı anlaşılır. Mimar Sinan yapısıdır. Oniki mısralı kitabenin tarih beyti şudur: Kale târihen Nihadi behâ İnha dar'üt-tahsil-i ulum 976 İsmi-Han Sultan, 993 (1585) tarihinde lohusa döşeğinde vefat etti. Kabri, babasının Ayasofya Camii avlusundaki türbesindedir. Medresenin sahna açılan kapısında kitabe yoktur. Medrese odaları, dikdörtgen bir avlununun iki tarafına yerleştirilmiştir. Ondokuz odalı ve bu odaların önündeki revaklarla beraber 28 kubbelidir. Revaklar 24 sütunludur. Bu sütunların ikisi mermer, diğerleri kesmetaştır. Dershanesi, tek yüksek kubbeli olup üzeri kurşun kaplıdır. Üstü vitraylı üç, altta altı penceresi vardır. Kubbe tromplara oturtulmuştur. Kasnak ve kubbe içi, kalem işi ile bezelidir. Avlunun orta yerinde dikdörtgen bir şadırvan bulunmaktadır. 1957'de onarılmıştır.

Kaynak: (A. Kuran, Mimar Sinan S: 347) (C. Baltacı, Osm. Medreseleri S: 197) (Ayvansarayi, Mec. Tevârih, Haz. F. derin-V. Çabuk S: 390) (Ç. Uluçay, Padişahların Kadınları S: 40) (M. Meriç, Mimar Sinan)