Ahmet Azmi Efendi

Ahmed Azmi Efendi Giritlidir. Resmî Ahmed Efendi’nin kaynı olmakla Babıali’ye devam etmiş ve burada yetişmiştir. 1177’de (1763) hamisi Resmî Ahmed Efendi ile yakınlaşan RusyaPrusya münasebetlerini anlamaları için, devlet tarafından Prusya’ya gönderildiler. İstanbul’dan yola çıkan heyet Romanya, Lehistan yoluyla beş ayda Berlin’e vardı. Resmî Ahmed Efendi’nin Lehistan’dan geçerken, Osmanlı himayesi hakkında Lehlilere teminat vermesi o devirde hâlâ devletin büyüklüğünü göstermesi bakımından çok mühimdir.

1202 Rebiyülevvelinde (Ocak 1788) Fas elçisi olmuştur. Kırım’ı kurtarmak için Osmanlıların Ruslara açtıkları savaşta maddî destek sağlamak için Ahmed Azmi Efendi Fas’a elçi olarak gönderilmiştir. Fas hâkiminin de Osmanlı Devleti’nden Cezayir hakkında beklentileri vardı. Bu beklentilerin boşa çıkmasından dolayı cihad ianesi olarak gönderilmek üzere hazırlanan paranın gönderilmeyeceği Ahmed Azmi Efendi‘ ye bildirilmiştir. Aynı senenin Receb ayında (Nisan) İstanbul’a döndü. Rikâbı Hümayun mektupçuluğuna getirildi.

1205’de (1790) Haremeyn muhasebeciliği ile Berlin sefiri oldu. 1201’de (1787) başlayan OsmanlıRus Harbi devam ediyordu. Sultan III. Selim Prusya’yı Rusya aleyhine harbe sokmak istiyordu.

Bunun için tecrübeli bir insan olan Ahmed Azmi Efendi’yi Haremeyn muhasebeciliği payesi ile Berlin elçiliğine tayin ederek 11 Kasım 1790 tarihinde heyet yola çıkarıldı. Prusya Kralı Frederik Wilhelm II’ye hediye olarak iki elmas yüzük ile bir mücevherli sorguç yolladı.

Azmi Efendi Berlin’de 11 ay kadar kaldı ve icab eden temaslarda bulundu ise de teşebbüsleri bir netice vermedi. Bunun üzerine Azmi Efendi 31 Mart 1792 tarihinde İstanbul’a döndü. Azmi Efendi bu seferi sefaretnamesi ile dile getirmiştir.

Geldikten sonra sadaret mektupçusu oldu. 1209 Cemaziyelevvelde (Aralık 1794) başmuhasebeci ve akabinde Boğaz nazırı olup 1213’de Safer ayı sonunda (Ağustos 1798) azledilip şıkkı sani deftardarı oldu.

1222 Cemaziyelevvelinin üçünde (9 Temmuz 1807) Beyhan Sultan kethüdası, 1224 Cemaziyelahirde (Temmuz 1809) rikâbı hümayun kethüdası oldu. 1227 (1812)’de bu görevden ayrılıp sonra bazı divan vazifelerinde bulundu. 1236 Recebinin yedinci günü (10 Nisan 1821) vefat etti.

Kafesi destarlı muhteşem lahdi, Bostan İskelesi Sokağı üzerinde, Mihrişah Valide Sultan Türbesi karşısında ve bu sultanın yaptığı mektebin bahçesindedir.

Ahmed Azmi Efendi’nin kitabesi
Kethüdâyı Hazreti Beyhan Sultanı âli kim
Ahmed Azmi Efendi ya’ni ol cennet mekânı
Din ü devlet sadıkı ya’ni ricâlin âkili
Kethüdâyı sadrı âli olmuşdu bir zemân
İlm ü irfan ile bir kûyi ma’arif idi ol
Maskatı re’si Girid olmuşdu câyı irfân
Berdi rahtı sayedar idi ki zıllinde anın
Nice sad mürgi şikeste bâl iderdi aşiyân
Hükm ü fermanı ezel levhi kaderden yazılub
İrci’i emri gelince kurbi Halık’a attı cân
Hasılı zâtı anın bir gevheri nâyâb iken
Çeşmi âlemden ecel etti anı hayfa nihân
Etme ümmidi vefâ bezmi cihândan âh kim
Neşesi ile humârı oldu daim tev’emân
Söyledi Kalayî anın fevtinin tarihini
Hükmi Halık’la ruhu etti azmi lâmekân
7 Receb 1236
Ketebehu Seyyid Sukutî