Abdurrahman Paşa Türbesi

Şekerpâre Kadın Türbesi

Abdurrahman ve Hasan Ağalar Türbesi de denir. Camii Kebir Caddesi ile Boyacı Sokağının birleştiği yerde ve caddenin sağ köşesindedir. Önünde ve yol aşırı yerde Ferhad Paşa Türbesi yan tarafında ise Eyüp Emniyet Amirliği binası (Eski Yeniçeri kolluğu) ile Çengeloğlu Tahir Paşa aile haziresi vardır.

Sokağa ismini veren Boyahane yolunun nihayetinde iken 1982 de yıktırıldı.

Türbenin kapısı üzerinde yedi sıra halinde hazırlanmış ondört mısralı bir kitabesi vardır. Rakam yazılı değildir.

Kitabe şudur:

Çün Şeker-pâre Kadın Türbesi'ni miriden

Nakd-i seman ile bey'itmek olundu ferman

iştira eylediler ânı bahâsını virüb

iştirak üzre iki zâbit-i sâhib-erkân

Birisi Bâb-ı Sa 'âdet Ağası kim dinilür.

Nâmına izzet ü ikram ile Abd'ür-rahman

Birisi de Ser-hâzin Hasan Ağa ki odur

Kadr ile hâfız-ı emvâl-i Şehinşâh-ı cihan

Oldular ol iki Ağa-yı mükerrem zira

Biribirine müveddetle misâl-i ihvan

Dâr-ı dünyâda vü ukbâda Hüdâ ey Çevri

Biribirinden ayırmaya Hakk-ı Furkân

Aldılar türbeyi bin ellisekizde ikisi

Hakk mahallinde ide her birine kasr-ı cinân

Türbe, 1648 tarihinde satın alınmıştır. Abdurrahman ve Hasan Ağalar tarafından satın alınmadan evvel kapısı üzerinde şu kitabe vardı:

Ol sâibet'ül-cûd Şeker-pâre Kadın kim

Dâ'im hasenat itmek ile söylenir adı

itmiş ânı makbûle-i Şâhenşeh-i devrân

Ahlâk-ı pesendide ile lutf-ı nihâdi

Tahsin ana kim sâlik oldu sat-i salâha

Hak yoluna hayr itmeğedir meyl-i fu'adı

Çün bildi cihan âkibet'ül-emr-i fenadır

Fikr eyledi ser-menzil ü mevâ-yı me'âdı

Bu türbe ile yapdı bi pâkize sebili

Kim rahmet ü gufrân-ı Huda'ya ola bâdı

Allah kabul eyleye hayratını cümle

Hem ola müyeser iki âlemde muradı

Çevri didi târih-i binasın bu makamın

Bu merkadi envâr ile firdevs ide Hadi

1059 (1646)

Şekerpâre Kadın, bu türbenin önüne, şimdiki girişin yanına, bir sebil ve çeşme yaptırmıştır. 1942 tarihlerinde kaldırıldı. Birinci kitabe bu sebilin takında idi. Onarım sırasında türbenin kapısı üzerine konmuştur.

Sultan I, ibrahim'in musahibelerinden olan ve Şekerpare denilen Şehsuvar Usta, daha sonra 1057 (16-eylül-1647) de Kara Musa Paşa ile evlendirilmiştir. 3-C. evvel-1058 (26-mayıs 1648) de, Hazerpâre Ahmed Paşa sadaretinde, "nice işlere karışıp etrafındaki adamları ile rüşvetler alıp, haddini aştığı için "Habeşistan hududunda Ebrim'e sürüldü ve orada öldü.

Çakmakçılar Yokuşu'nda Büyük Valide Han'ındaki bir odada, onaltı sandık altın ve elması çıkmıştır.

"Şekerpare Hatun'u, Koçbeyoğlu Pehlivan Ahmed adında bir mübaşir ile Ebrim'e sürmüşler imiş, Ahmed Ağa nakledermiş... Şekerpare gafil avlanıp yakalanıp sürülmekle yanına harçlık alamayıp, yolda sıkıntısını Mübaşir Ağa'ya anlatınca, Pehlivan dahi 600 akçe vermiş... Elinde olmayarak Pehlivan'ın eteğini öpünce, ikisine de ağlama gelip ağlamışlardı.

Mısır hududuna varınca Haydarağa-Zâde Mehmed Paşa rast gelip, adı geçene 300 altın, Mısır'a varınca Mısır valisi Küçük Emir Paşa 500 kuruşluk harçlık vermiş diye yazar anlatır. Türbenin ikinci sahiplerinden biri olan Baş Hazinedar Hasan Ağa, Enderundan yetişmiş ve 1060 Şevvalinin 20 (Ekim1650) de Mirahur-i evvel olmuştur. Vefat tarihi belli değildir. Türbenin ikinci sahiplerinden olan Bab'üs-sa'âde Ağası beyaz hadım Abdurrahman Ağa, Enderun'dan yetişmiş kapı ağası olmuş, 1059 recebinde (Tem. 1649) Paşa olarak Boğaz Muhafızlığı'na gönderilmişti. 1061 (1651) de Anadolu ve o sene Mısır Valisi oldu. 1062 (1652) de azl ile kubbenişin oldu ve 1063 C. evvelinde (Nisan-1653) öldü. iri yapılı, sadedil, şeci, kerim ve güzel söz söyliyen bir zat idi.

Türbe, sekiz yüzlü olup muhtazam kesme taştan, tek kubbeli olarak yapılmıştır. Alt-üst pencerelidir. Kapısı önündeki iki sütunlu revağı bugün mevcut değildir. içerdeki sandukalar da yok olduğundan vakıfça bir marangoza kiraya verilmiş ve bu durum 1942 tarihine kadar sürmüştür. Türbe bu tarihte onarılmış fakat 1957 de yol seviyesi yükseltildiğinden biraz çukurda kalmıştır. Bugün türbede iki sanduka vardır.

Kapısı önündeki küçük avluda kitabesiz bir kuyu bileziği ve bir lahit vardır. Lahdin şahidesindeki kitabe şudur:

Mecâlis-i ayana me'mur / Sadr-ı esbak Mustafa / Naili Paşa Hz. nin / Haremi ismali Nizami /Beğ'in kayınvâlidesi/Fâhma Hanım./12 M. 1284 (16-mayıs-1867).

Şekerpare Kadın'ın ist. da, Bâlâ Tekkesi civarında Tavanlı Çeşme diye bilinen bir çeşemesi vardır.

Kaynak: (Gezi notu) (Si. Osm. 2/135 Hasan Ağa, 3/314 Abdurrahman Paşa) 3/155 Ş. Pare, 4/522 Musa Paşa) (Evliya Ç. Haz. Danışman 2/108) (Hammer T. Üçdal Neş. 10/111) (H. Ayan, Çevri S: 36-101-337) (Ç. Uluçay, Padişahların Kadınları S: 56-61 ve Harem S: 146) (Ayvansarayi, Mec. Tevârih, Haz. Derin-Çabuk S: 388) (R. Akakuş, Eyüp Sultan S: 161) (Naima T. Haz. Danışman 4/1707-1818) (Koçu, Kösem Sultan S: 203) (Da-nişmend, Kronoloji 3/404-508) (Uzunçarşılı, Osm. Tarihi 3/227 1. kısım) (Oransay, Osm. Dev. Kim Kimdi S: 279) (M. Hâlid Tanık, Hz. Hâlid ve Eyüp Beldesi S: 40)