Bulak Mustafa Paşa Türbesi

Eyüp Camii kıblesi yönünde, camiin dış avlusuna açılan musalla kapısı ile şehzadeler Türbesi'nin hemen sağ tarafındadır.

Türbe, sekiz kesmetaş ayak üzerine oturtulmuş, üzeri çimento sıvalı bir kubbeden ibarettir. Kalın ayaklar arasına mermer, oymalı şebeke korkuluklar yerleştirilmiştir. Ayakların arası iç içe iki sivri kemerlidir. Yol seviyesi yükseltildiğinden türbenin kaidesi çukurda kalmıştır. 1942-1944 tarihleri arasında onarım görmüştür.

Kapısı üzerinde şu tamir kitabesi vardır:

"Târih-i tâ'mir bâid mütevelli-i vakf Mehemmed

Tahir. 1234 Ra. (Ocak-1819)

Bunun sağ tarafında ise şu kitabe mevcuttur.

"Bu türbe, Sultan Süleyman'ın Kapûdânı Plak Mustafa Paşa / nındır. Tâ'mirine sebeb olan mütevellisi Sirozlu Hacı Ahmed Ağa / rûhiçün fatiha. Sene 1643 (1633). "

Mecmuai Tevârih yazarı Ayvansaraylı Hafız Hüseyin Efendi şu bilgiyi veriyor:

"Kaymakçılar karşısında Plak Mustafa Paşa'nın türbesinin tak-ı bâlâsında şu kitabe vardır: Kapûdân idi vezâretle Süleyman Han 'a

Can ü başıyle gaza eyler idi düşmana

kibet zevrâk-ı ömrüne esüb bâd-ı ecel

Düşdü cismi gemisi rahmet-i bahr-i ummana

Muntazır vâdi-i hayretde el açmış der kim

Gel du'â eyle Plak Mustafa Paşa cânâ 1077 (1666)

Tamir sırısında konan kitabe bugün mevcut değildir.

Türbede üç lahit vardır. Ortadaki Mustafa Paşa'ya aittir. Baştaşı iki parça olarak lahdin üzerinde yatmaktadır. Kitabenin okunabilen kısımları şunlardır:

Kıldı a'zama muharremde sefer

Ruhu şâd bilürse rahmet kıla ana Allah

Dalüb izzetle daima hoş-hal ile Anda ide...

Altı kırıktır.

Ayak taşındaki kitabe beş satır olup târih beyti şudur:

İrtihalin didi pir hurd târihim

Mustafa Paşa merhum ide izzeti daima

Rakam yoktur. Taşlarının arkası rumilidir.

İkinci lahdin ayak taşındaki kitabe şudur:

Edeb ehli ziyâde merdâm idi.

Tac-ı bahtı olurdu erzâni

Sağ evlayı yer-i zamanede gelüb

Diyelendi bu ma'rifet kânı

Nidelim ahiret ana menzil

Buluben hoş likayı rahmani

Dendi târih elf-i kaametle

Girdi cenete Bekir Beğ hânı

992 (1534)

Baştaşı burma sarıklı olup dört köşedir. Üzerindeki kitabe şudur:

Plak Mustafa Paşa Kasım beğ

Oğlu bir dane idi Osmâni

Bu yıl içinde hükm-i Yezdan i

Hâke düşürdü nice ebdâni

Üçüncü lahdin baştaşı dibinden kırılmıştır. Başka bir yazı da yoktur.

Mustafa Paşa, Palak, Yaylak ve çıplak lakabları ile de anılır. Kendisine, Arnavutça yaşlı anlamına gelen Plak denmiştir. Fakat, bu lakabın Enderun'da iken verildiği de söylenmektedir. Aslen Boşnak veya Arnavuttur. Enderunda yetişmiş ve Yanya Beyi olmuştur. 926 (1520) de Kaptan-ı Derya oldu ve 929 (1523) de ayrıldı. Bu görevde iken Rodos Adası feth edildi.

Kanuni'nin haremi yakınlarından şâh Hûbân adında bir hanım ile evlendikten sonra vezarete nail oldu. 937(1530) da şam Beylerbeyisi olup o sene azl edildi. Sonra Mısır'a gidip emekli oldu. İstanbul'a geldikten sonra 940 muharreminde (Tem. 1533) vefat etti.

Gelibolu'da cami ve medresesi vardır. Oğlu Ahmed Bey, 964 (1557) senesinden beri Estergon Beyi olarak vefat etti.

Eyüp Sultan'ın meşhur kaymakçı dükkanları bu türbenin karşısında idi.

19-Z. 1221 (şubat-1807) tarihli bir arzuhalden Mustafa Paşa'nın Siroz (Serez) da bir cami ile imaretinin bulunduğunu öğreniyoruz.

Kaynak: (Gezi notu) (Si. Osm. 1/205 Ahmed Bey, 4/372 Mustafa paşa) (Danişmend, Kronoloji 2/436) (R. Akkakuş Eyüp Sultan S: 170) (Meriç, Mimar Sinan S:103) (E. Çelebi, Danışman Ter. 15/268) Ayvansarayi, Mec. Tevârih, Derin-Çabuk Ter. S: 389) (Ayvansarayi, Vefayât, Derin Ter. S: 26) (Y. Demiriz, Eyüp'te türbeler S: 20) (Osm. Arş. Daidesi, Evkaf Def. II. S: 690)