Feridun Paşa Türbesi

Baybaba Sokağı üzerinde ve Mir-i Miran Mehmed )Paşa Türbesi karşısındadır. Türbe kare planlı olup muntazam kesme taştan yapılmıştır. Alt-üst pencereli ve tek küçük kubbelidir. Üst pencereler vitraylıdır. Alt pencereler mermer söveli olup bunların üstündeki mermer şebekeler, 1945 tarihindeki tamir sırasında kaldırılmış ve yerleri kapatılarak türbenin eski güzel görünümü bozulmuştur. Kapısı önünde dört baklavalı başlıklı sütunun taşıdığı, be-şik örtülü bir revak vardır.

Mermer kemerli kapısı üzerinde üç sıra halinde hazırlanmış şu kitabe vardır:

Geçdi cihandan dar-ı bekaya

Feridun Paşa rûh-ı revanı

Nâmı Siyavuş Mütevellisi

Bevvab-t sultan yazdıran anı

Dokuzyüz doksan birinde târih

Cennetde kılsun in 'âm-ı mekânı

Rakam yazılı değildir. Kitabenin ortasında "Ruhiçün fatiha" yazılıdır.

Türbenin içi, kalem işi ile bezenmiştir. Son senelerde onarım görmüştür. Feridun Paşa'nın lahdi, mermerden olup dört köşe ince şahidesinin üzerine dolama bir kavuk yerleştirilmiştir. Lahdin yan kapakları iri rozetlidir. Hiç bir yerinde yazı ve tarih yoktur. Yanında bir kabir daha vardır ki yalnız pehlesi kalmıştır.

Feridun Ahmed Paşa, Baş defterdar Çivi-Zâde Abdullah Çelebi'nin yanında yetişmiş ve sonra, Divan-ı Hümâyun kâtiplerinden olup Sokullu Mehmed Paşa'ya bağlanmış onun sır katibi olmuştur. Çok kuvvetli bir tahsil gören Feridun Paşa, 978 (1570) tarihinde Reis'ül-küttab, ve 981 (1573) dede Nişancı oldu. Sonra Semendire sancak beyli-ğine atlandı. 989 (1581) tarihinde ikinci defa Nişancı oldu ve bu görevde iken, 21-sefer-991 (16-mart-1583) tarihinde vefat etti.

Feridun Paşa, Rüstem Paşa ile mihrimah Sultan'ın kızı Ayşe Hanım Sultan'ile 6-nisan-1582 tarihinde evlendirilmiş fakat Paşa bir sene sonra vefat etmiştir. Ayşe Sultan'ın kabri, Üsküdar'da, Hüdai Hz. Türbesi civarındaki özel türbesindedir. Bu türbe sonradan yıkılmıştır. Fakat kabirleri mevcuttur.

Sokullu Mehmed Paşa'nın vefatından sonra karısı Esmihan Sultan ile evlendiği rivayeti doğru değildir.

Feridun paşa, "nazm ve neşre muktedir, münşi ve şair, divan sahibi idi. Evi edib ve şairlerle dolardı. Münşeatı vardır. Bu kitap, Osm. Devletinin kuruluşundan III. Murad'ın cülusuna kadar geçen zamana ait 1880 vesikayı toplamakta imiş.

Oğlu, Halil Bey 1001 (1592) de Eskişehir Beyi oldu ve sonra vefat etti. Türbesindeki ikinci kabir oğluna ait olabilir.

Feridun Paşa eski Osmanlı Münşileri'nin (Nesir Yazı yazan-iyi Kâtip) en tanınmışlarındandır. "Münşeat' üs -Selâtin" (Padişah yazıları veya mektuplan)den başka "Nüshet'ülahbâr" (Sevinçli haberler-Gezenti tarihi) adıyla bilinen, Kanuni Sultan Süleyman'ın Zigetvar Seferi ve sonrası hakkında yazılmış bir tarihi ve "Miftah-i Cennet" (Cennetin anahtarı) adlı bir ahlak risalesi vardır. İstanbullu veya Bosnalı olduğu söylenir. Gençliğinde aşırı yakışıklılığı ve güzelliği ile maruf idi. Fukara koruyucusu olarak ta meşhurdu. Sıkıntıda olanlara "Hızır gibi yetişir" denilirdi. Bu hatırası asırlar boyunca yaşamış ve kendi adı unutularak türbesi halk arasında "Hızır Baba" adını almıştır. Hâlâ ziyaretgâhtır.

Feridun Bey'le Ayşe Hanım Sultan'ın düğünlerini devrin tarihçisi Selanikli Mustafa Efendi şöyle yazıyor:

"Kızlar Ağası Mehmed Ağa, Rüstem Paşa'nın kızı Ayşe Hanım Sultan'ın Miriden Mehmed Ağa'da Feridun Bey'in vekili oldular. Nikahı, Şeyhülislam Çivi-Zâde Efendi 35.000 altın üzere kıydı, ben de mecliste şahid idim.... Devlet erkanına o gün büyük bir ziyafet verildi. Feridun Paşa cömert bir adamdı. Bu düğünde hesapsız para harcadı, mal dağıttı.

Türbe kapısının sol tarafında, kendisine tabi olanlara mahsus mezarlık kapısının dışında nakşedilmiş "Amentü Billahi ve melaiketü" yazısı ve iç tarafında bir farisi beyt talik hatla yazılıdır ki ikisi dahi, Şeyh Hamdullah Efendinin torunu Mehmed Dede'nin talebesi olup 1023 (1614) de Vefat eden ve Şeyh merhumun civarına defnedilen Hasan Üsküdari'nindir. Ne yazık ki bu kapı ve hazire 1945 de kaldırılmıştır.

Feridun Paşa'nın, bugün Emirgan dediğimiz semtte "Feridun Bey Bahçesi" adlı ile anılan bir güzel bahçesi vardı. Emirgan, bu bahçenin yerine kurulmuştur. Buraya kendisine mahsus bir gemi ile giderdi.

Kaynak (Si. Osm. 4/20) (G. Oransay, Osm. Dev. Kim Kimdi S: 135 Ayşe Hanım Sultan ve S: 165 Esmihan Sultan) (R. Akakuş, Eyüp Sultan S: 179) (Y. Demiriz, Eyüp'te Türbeler S: 35) (F. Babinger, Osm. Tarih Yazarları S: 118) (E. Çelebi, Haz. Z. Danışman 2/173) 106) B. Onsal İst Türbeleri Üzerine, Vakışar Der. 16/84) (Mustakimzade, Tuhfei Hattatim S: 96-97) (İst Ans. 4/569) (İst Ans. 10/5681) (M. Tahir, Osm. Müel. Meral Yay. 2/III) (Danişmend, Kronoloji Cilt: 2-3 fihrist) (Peçevi T. Haz. F. Deren. V. Çabuk. 1/26421. 11/7) (Mecdi, Zeyl-i Atars: 336 Feridun Bey)