Ebu Derda Türbesi

Zal Paşa Caddesi üzerinde ve Cezeri Kasım Paşa Camii ile Zal Mahmud Paşa Camii arasındadır. Karşısında, Evronos Dede haziresi, arka tarafında ise şah Sultan Türbesi vardır.

Türbe, dikdörtgen şeklinde olup kesme taştan yapılmıştır. Cadde tarafında iki hacet penceresi ve bir kapısı vardır. Ahşap çatısı mevcut değildir. Sultan II. Mahmud tarafından tamir edildiğini gösteren kitabesi kapının üstündedir. Altı sıra halinde hazırlanmış olan kitabe şudur:

Şâh-ı âlem himmetiyle hak bu kim bulmaktadır.

Mülk ü millet zahir ve bâtında ahsen-i intizâm

Bir taraf dan her kıla' ve bir taraftan her bikâ'

Nev-benev ihya pezîr olmakda ber-vefk-i meram

İşbu meşhed işde olmuşken Sahâbıye muzâf

Olmamışdı ahd-i sâbıkda karin-i ihtimam

Eyledi inşâsını ferman ziyaret eyleyüb

Ömrü efzûn olsun ol Hâkân-ı irfan irtisam

Kıldı mi'mâr-ı kalem târihinin inşâ Es'ada

Yapdı şeh Mahmud Ebû'd-Derdâ içün ra'nâ makam

1251 (1835)

Kitabenin üstünde Mahmud-i Adli tuğrası vardır. Manzume, Sahhâflar şeyhi-Zâde Es'ad Efendi tarafından yazılmıştır.

1264 (1848) tarihinde vefat etmiştir. Kabri, Yerebatan'daki kütüphanesi bahçesindedir.

Türbenin içinde iki kabir vardır. şahidelerinde yazı yoktur. Biri makam diğeri ise türbedara ait imiş. Hz Dürdânın, Üsküdar'da, Karacaahmmet Türbesi'nin sol gerisindeki açık türbe önünde bir makamı daha vardır. Ayrıca, Konya Ereğlisi'nde de bir makamı vardır.

Merhum i.H. Konyalı, Ebû'd-Derdâ hakkında şu bilgiyi vermiştir: Adı Üveymur'dur. Babasınınki Mâlik, dedesininki Kıys, büyük dedesininki Ümeyye'dir. Kadı, hâkim ve iyi at binicilerinden idi. islâmiyet çıktıktan sonra kendisi şecaatiyle ve kiyasetiyle meşhur olmuştur. Hz. Peygamber'in bir hadisinde: "Üveymur ümmetinin hâkimidir, ve Üveymur ne güzel ata binicidir" şekilleriyle övülmüştür.

Hz. Muaviye, Hattaboğlu Hz. Ömer'in emriyle onu şam'a kadı olarak göndermişti. O şam'da müslümanların ilk kadısıdır. ibn-i Cezeri onun için "Hikmet sahibi bilginlerdendir, demiştir. Kur'an-ı Kerimi hafızasında doğru olarak toplayanlardandır. Hadisciler kendisinden 179 hadis rivayet etmişlerdir. Hicretin 32 (652)nci yılında şam'da vefat etmiştir.

Kaynak (S. Onver, ist. Sahabe Kabirleri S: 25) (Konyalı, Konya Ereğlisi tarihi S: 544) (M. Hocaoğlu, ist. Sahabe Kabirleri S: 123) (ş. Sami, Kamus 5/281)